solda birlik

türkiye’de uzun zamandır tartışılan, ancak 12 eylül darbesiyle iyice perçinlenen merkez partilerindeki siyasi parçalanma ülkemizin en önemli sorunlarından biridir. bu parçalanma merkez sağ ve sol seçmeni merkezden uzaklaştıran ya da siyasete küstüren en önemli etmenlerden biridir. bunun sonucu olarak merkez sağ ve merkez sol önemli ölçüde güç kaybetmekte; radikal partiler ise bir anda hayal bile edemeyecekleri kadar bir güç elde ederek türkiye’ye olumsuz deneyimler yaşatmaktadırlar.

12 eylül yönetiminin dönemin siyasi partilerini kapatması ve bu siyasi partilerin yeniden açılmasını serbest bırakması arasında geçen dönemde hem sağda hem de solda yaşanan gelişmeler sonucu merkez sağda ve merkez solda darbe öncesinin aksine birer büyük parti değil irili ufaklı onlarca parti ortaya çıktı. merkez sağda darbe öncesinin tek ve güçlü partisi olan adalet partisi yerine oturan anap ve adalet partisinin gerçek varisi olarak kurulan dyp merkez sağ oyları ikiye böldü. solda ise darbe sonrasında kurulan sodep ve hp'nin birleşmesiyle oluşan shp, ardından bülent ecevit’in siyasal yasaklı olduğu dönemde eşi rahşan ecevit tarafından kurulan dsp ve daha sonra yeniden kurulan chp ile birlikte seçmenin karşısına üç büyük merkez sol parti çıktı. bir dönem shp ile chp’nin birleşmesi bu bölünmeyi bir nebze de olsa azaltmışsa da bu birleşme sonucu yaşanan oy kaybı hayal kırıklığı yaşatmıştır. kısa bir sürenin ardından shp’nin yeniden kurulması merkez sol oyların tekrar üç parçaya bölünmesine yol açmıştır.

merkezde yaşanan bu bölünmeler ve hayal kırıklıkları seçmenlerin radikal partilere kaymasına yol açtı ve türkiye 28 şubat 1997’de demokrasi açısından talihsiz bir yarı darbe yaşamak zorunda kaldı.

özellikle yıllarca geniş halk yığınları tarafından önemli bir umut olarak görülen merkez solun kendi içindeki parçalanma yıllar geçtikçe merkez sol seçmeni kararsızlığa itti ve umutların azalmasına yol açtı. bunun bir sonucu olarak da merkez sol seçmenin önemli bir bölümü sandığa gitmeyerek tepkisini ortaya koydu. analistler merkez soldaki olası bir bütünleşmenin tabanda yeni bir umudu yeşerteceğine dair yorumlar yaparken, solda bu umudu gerçeğe dönüştürmek için kimi içten kimi göstermelik birçok çaba oldu.

peki “solda birlik” çabaları bugün ne durumda?

seçimlere 1 yıldan daha az bir zaman kala hem meclis içindeki hem de meclis dışındaki partiler yavaş yavaş seçim hazırlıklarına başlıyorlar. bu noktada özellikle merkez sol partilerin bir kısmında heyecanlı bir seçim ittifakı pazarlığı yapılıyor. ittifak için pek çok parti ve kuruluş yoğun çalışmalar yürütüyor.

bunlardan bizim için en önemlisi sanırım 10 aralık platformunun gösterdiği çabalar.
öncelikle 10 aralık platformu bilmeyenler için şunu belirtmem gerekiyor: 10 aralık platformu "solu yeniden iktidara taşımak" amacıyla disk öncülüğünde kurulmuş bir platform. platform solda birlik çalışmaları konusunda sessiz sedasız da olsa* gayet yoğun çabalar yürütüyor. öncelikle anadolu'nun pek çok şehrinde sendika, siyasi parti ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerinin katıldığı toplantılar düzenleyen platform, ardından solda birlik hakkındaki görüşlerini almak için merkez solun en önemli partileri olan chp, dsp ve shp yöneticileriyle görüştü.

bu görüşmeler sonucundan benim izleyebildiğim kadarıyla şöyle bir durum ortaya çıktı:

*chp "solda birlik konusunda merkez benim, bende toplanın" mesajı veriyor, ve bu tüm merkez sol siyasiler için itici bir tablo yaratıyor. bu durum özellikle chp'nin meclise girme konusunda herhangi bir kaygısının olmamasından kaynaklanıyor.

*dsp halihazırda seçimde kullanabileceği 90 trilyon civarında bir parayı kasasında bulunduruyor. ancak tek başına girdiği bir seçimde bu parayı harcamasının bir işe yaramayacağının ve meclise giremeyeceğinin bilincinde. bu nedenle ittifak çabalarını olumlu karşılıyor ve olası bir ittifakta "ben de varım" diyor.

*shp son yerel seçimlerde dehap ile yaptığı ittifak sonucu doğan yaralarını sarmaya çalışıyor ve öncelikle söylemini daha ulusal bir yörüngeye oturtma çabasında. ittifak çabalarında da en gayretli parti olarak göze çarpıyor. çünkü ne chp gibi tek başına meclise girme şansı ne de dsp gibi kasasında trilyonlar bulunuyor.

işte 10 aralık platformu'nun solda birlik çalışmaları konusunda yaptığı bu çalışmaların ve ortaya çıkan tablonun bir sonucu olarak önümüzdeki genel seçimlerde bir shp-dsp ve bunlara disk öncülüğündeki 10 aralık platformunun dışarıdan vereceği destekten oluşan bir ittifak olası görünüyor. bu da merkez sol seçmende chp'nin yanında farklı bir alternatif sunabilir ve en azından ikinci bir sol oluşumun chp'nin yanında meclise girmesini sağlayabilir.

benim düşünceme göre solda esas itibariyle merkez chp olmalıdır. ancak chp'nin solda birlik konusundaki tutumu göz önüne alındığında böyle bir ittifak daha önce chp'den umudunu kestiği için sandık başına gitmeyen merkez sol seçmende bir umut yaratacak ve belki de seçimden sonra chp'nin yanında yer alarak "solu yeniden iktidara getirmek" amacına katkıda bulunacaktır.

öte yandan oluşturulacak ittifakın seçim programındaki söylemi de en az ittifakın oluşması kadar önemlidir. ittifak türkiye’nin kanayan yaralarına ve çözüm bekleyen büyük sorunlarına nasıl bir yaklaşım gösterecektir.

-ekonomi alanında nasıl bir politika belirleyecektir? istihdam ve gelir adaletsizliğinin düzeltilmesi konusunda nasıl bir politika uygulayacaktır?
- kürt sorununa hangi perspektiften yaklaşacaktır? kürt sorununu terör sorununa mı indirgeyecek, yoksa bölgenin sosyal, kültürel ve siyasal analizini doğru bir şekilde yaparak gerçek bir çözüm için olumlu adımlar mı atacaktır?
-tüm dünyanın yavaş yavaş yaşamaya başladığı küresel ısınma felaketi konusunda tavrı ne olacaktır? kyoto protokolünü imzalamayı vaat edecek midir?
-sözde ermeni soykırımı konusunda yürütülen uluslararası propagandaya karşı nasıl bir eylem planı oluşturacaktır?
-istanbul’un yüz yüze gelmek üzere olduğu büyük deprem konusunda ne gibi çalışmalar yapacaktır?

bu ve bunun gibi onlarca önemli sorun karşısında sol ittifakın vaat ettikleri merkez sol seçmenin ittifakı yeni bir umut ışığı olarak görüp görmemesi konusunda kararını vermesini sağlayan etkenler olacaktır.

sonuç olarak umarım seçimlerden önce chp’li ya da chp’siz bir merkez sol ittifak kurulur ve ülkemiz için yeni bir umut ışığı olur.

kaynaklar:

disk başkanı süleyman çelebi’nin odtü sodem tarafından düzenlenen “türkiye’de sosyal demokrasi” panelinde yaptığı konuşma

http://www.disk.org.tr

http://www.sodev.org.tr